ตำแหน่งผู้เล่นกีฬาฟุตบอล

ผู้รักษาประตู กีฬาฟุตบอลนั้น เป็นกีฬาที่ผู้เล่นทุกคนจะใช้เท้า, ส่วนของขา และหัว ในการเล่นบอล โดยที่ผู้เล่นจะ ไม่อนุญาตให้ใช้มือหรือแขนในการหยิบ เคาะ ปัด หรือสัมผัสบอลเป็นอันขาด แต่ผู้รักษาประตูสามารถ ทำได้ (ในกรอบที่จำกัดเท่านั้น ซึ่งในสนามฟุตบอลจะมีการตีกรอบให้เห็น เรียกว่า กรอบเขตโทษ  ถ้าอยู่นอกเขตโทษผู้รักษาประตูก็จะไม่สามารถใช้มือได้เหมือนผู้เล่นคนอื่นๆ) การแต่งกายของผู้รักษา ประตูนั้นสามารถแต่งกายยังไงก็ได้ตามอิสระ (กติกาบอกเพียงแต่ว่า ผู้รักษาประตูให้ใส่เสื้อสีอะไรก็ได้ ที่ไม่เหมือนกับสีของผู้เล่นทั้ง 2 ฝ่าย) สามารถที่จะใส่กางเกงขายาว หรือหมวกได้ แต่ยังไงก็ตามเครื่อง แต่งกายที่ผู้รักษาประตูนิยมใส่กันคือถุงมือ (จริงๆ แล้วไม่มีกติกาบังคับว่าผู้รักษาประตูต้องใส่ถุงมือ  แต่ถุงมือเป็นอุปกรณ์ที่ดีในการช่วยลดการบาดเจ็บของมือและนิ้วในขณะรับลูก)ตาม กฏกติกาของฟุตบอลนั้นกำหนดไว้ว่า ทีมๆ หนึ่งสามารถส่งผู้เล่นลงสนามได้ไม่เกิน 11 คน และ ต้องไม่ต่ำกว่า 7 คน ซึ่งหนึ่งในนั้นบังคับว่าต้องเป็นผู้รักษาประตู และในทีมๆ หนึ่งห้ามส่งผู้เล่นทำหน้าที่ เป็นผู้รักษาประตูในสนามเกิน 1 คน และเวลาที่ผู้เล่นบาดเจ็บหนัก ถ้าเป็นผู้เล่นโดยทั่วๆ ไปบาดเจ็บจะ ถูกแพทย์สนามหามออกนอกสนามแล้วหลังจากที่ผู้เล่นนั้นถูกหามออก นอกสนามเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เกมจะดำเนินต่อไป แต่ในกรณีของผู้รักษาประตูเจ็บหนักนั้นกรรมการจะเป่าหยุดเกมแล้วจึงปฐม พยาบาล ถ้าผู้รักษาประตูที่บาดเจ็บเล่นไหวเกมจึงจะดำเนินต่อ ถ้าไม่ไหวจึงจะมีการเปลี่ยนตัวจากที่ บอกไว้ว่า แต่ละทีมต้องมีผู้รักษาประตูลงสนามเสมอ ในกรณีที่ผู้รักษาประตูเจ็บหนักไม่สามารถลงเล่น ต่อได้ต้องเปลี่ยนตัวให้ผู้ รักษาประตูสำรองลงสนามแทน (ในรายชื่อตัวสำรองตามปกติผู้จัดการทีมจะ ใส่ชื่อผู้รักษาประตูเอาไว้ด้วย เสมอ) ถ้าเกิดกรณีฉุกเฉินจริงๆ เช่น ในทีมใช้โควต้าเปลี่ยนตัวผู้เล่นจน ครบโควต้าแล้วเกิดเหตุการณ์ที่ผู้รักษา ประตูในทีมเจ็บหนักหรือถูกใบแดงไล่ออกจากสนาม ในทีมก็จะ มีการแต่งตั้งผู้เล่นคนหนึ่งในสนามเป็นผู้รักษาประตูแทน (ในภาษาฟุตบอลเรียกว่า ผู้รักษาประตูจำเป็น) เซ็นเตอร์แบ็ค เซ็นเตอร์แบ็ค (Center back) คือกองหลังตัวกลาง ที่คอยป้องกันการบุกของผู้เล่นทีมคู่ต่อสู้  โดยเฉพาะกองหน้า ทีมส่วนมากนิยมใช้เซ็นเตอร์แบ็ค 2 คนยืนประจำอยู่หน้าผู้รักษาประตู  กลยุทธที่นิยมใช้ในการป้องกันของเซ็นเตอร์แบ็คคือ การป้องกันแบบโซน (แต่ละคนมีพื้นที่ รับผิดชอบ) และการมาร์คตัว (แต่ละคนรับหน้าที่ประกบกองหน้าคู่ต่อสู้แบบเจาะจงตัว) เซ็นเตอร์แบ็คส่วนใหญ่มีรูปร่างสูง และมีทักษะในการโหม่ง การประกบ ในบางครั้งเซ็นเตอร์ แบ็คที่มีรูปร่างสูงใหญ่อาจขึ้นไปช่วยโหม่งทำประตู เมื่อทีมได้ลูกตั้งเตะ เช่น ลูกเตะคอร์เนอร์  หรือ ฟรีคิกเดิมทีตำแหน่งนี้ถูกเรียกว่า เซ็นเตอร์ฮาล์ฟ (Center half) เนื่องจากในช่วงก่อนศตวรรษที่ 20 ทีมส่วนมากนิยมใช้แผนการเล่นแบบ 2-3-5 โดยผู้เล่นกองหลัง 3 คนสุดท้ายจะเรียกว่า เซ็นเตอร์ฮาล์ฟ ตัวอย่างเซ็นเตอร์แบ็คที่มีชื่อเสียงทั้งในอดีตและยังเล่นอยู่ ได้แก่ ฟาบิโอ คันนาวาโร,  เปาโล มัลดีนี, อเลสซานโดร เนสตา, จอห์น เทอร์รี, ลิลียง ตูราม, ลูซิโอ, การ์เลส ปูยอล,  วิลเลียม กัลลาส และริโอ เฟอร์ดินานด์ เป็นต้น  ฟูลแบ็ค ฟูลแบ็ค (Full back) เป็นตำแหน่งในการป้องกันด้านกว้าง โดยยืนอยู่แต่ละข้างของขอบสนาม  หน้าที่หลักคือการสกัดการส่งผ่านบอลของฝ่ายตรงข้ามเข้าสู่เขตโทษ ฟูลแบ็คส่วนใหญ่จะมี บทบาทในเกมรุก โดยขึ้นไปทางปีก และส่งผ่านบอลเข้าสู่เขตโทษของฝ่ายตรงข้าม ในระบบ 2-3-5 ผู้เล่นกองหลังอีก 2 คนที่ไม่ใช่เซ็นเตอร์แบ็คจะเรียกว่า "ฟูลแบ็ค" และถูกเรียก ต่อมาจนถึงปัจจุบัน ตัวอย่างฟูลแบ็คที่มีชื่อเสียงและยังเล่นอยู่ได้แก่ โรแบร์โต คาร์ลอส, แอชลีย์ โคล, แกรี เนวิลล์,  จานลูก้า ซามบรอตต้า เป็นต้น  วิงแบ็ค วิงแบ็ค (Wing back) เป็นรูปแบบหนึ่งของฟูลแบ็ค โดยเน้นบทบาทในเกมบุกมากกว่าเดิม ชื่อ วิงแบ็คนั้นเกิดจากการผสมกันของ "วิง" (ปีก) และ "แบ็ค" (กองหลัง) เดิมนิยมใช้ในระบบ  3-5-2 และถูกนับเป็นส่วนหนึ่งของกองกลาง แต่ก็อาจใช้ในแผน 5-3-2 โดยนับเป็นกองหลัง ได้เช่นกัน ผู้เล่นตำแหน่งวิงแบ็คต้องมีความแข็งแกร่งของร่างกายสูง เนื่องจากเป็นตำแหน่งที่ต้องวิ่ง เป็นระยะทางมากกว่าตำแหน่งอื่น ตัวอย่างวิงแบ็คที่มีชื่อเสียงและยังเล่นอยู่ได้แก่ โรแบร์โต คาร์ลอส, ดาเนียล อัลเวส, ฮาเวียร์ ซาเนตติ, จิอันลูกา ซามบรอตตา, ฟิลิปป์ ลาห์ม, ดั๊กลาส ไมค่อนยอห์น อาร์เน รีเซ เป็นต้น สวีปเปอร์ สวีปเปอร์ (Sweeper) หรือ ลิเบอโร เป็นรูปแบบหนึ่งของเซ็นเตอร์แบ็ค โดยเปรียบเสมือน  "ตัวกวาด" ตัวสุดท้ายหน้าผู้รักษาประตู ตำแหน่งนี้มีอิสระในการเล่นสูงกว่าเซ็นเตอร์แบ็ค ปกติที่มีหน้าที่ประกบตัว ชัดเจน สวีปเปอร์ต้องมีทักษะในการอ่านเกมสูงที่สุดในทีม และบาง ครั้งอาจเป็นบุคคลสำคัญที่เป็นผู้ตัดสินใจในเกมบุกแบบโต้กลับ จึงจำเป็นต้องมีทักษะในการ ควบคุมบอลและการส่งลูกที่ดีอีกด้วย สวีปเปอร์ที่มีชื่อเสียงในวงการฟุตบอลมีไม่เยอะนัก ตัวอย่างเช่น ฟรานซ์ แบคเคนบาวเออร์,  มัทธีอัส ซามเมอร์ เป็นต้น ผู้เล่นในปัจจุบันได้แก่ ริโอ เฟอร์ดินานด์, มาร์โค มาเตรัซซี กองกลางตัวรุก  เป็นตำแหน่งที่ผู้เล่นที่ประจำการในแดนกลางของทีม จะต้องครองบอล และลำเลียงบอลจ่าย ไปให้กับกองหน้า หรือละเลี้ยงบอลเข้าไปทำประตูเองก็ได้ จะเป็นผู้ที่จะบัญชาเกมรุกของทีม  ลักษณะทั่วไปของผู้เล่นตำแหน่งนี้ จะต้องเป็นผู้เล่นที่จ่ายบอลได้แม่น และยิงประตูได้ดี และ ที่สำคัญ จะต้องใช้เท้าซ้ายและขวา ได้คล่อง พอๆกัน เพราะจะต้องส่งลูกฉีกออกทางปีกซ้าย ขวา กองหน้าด้านซ้ายขวาอีกด้วย ผู้เล่นในตำแหน่งกองกลางตัวรุกที่เด่นๆ ได้แก่ ริวัลโด้ , ฮวน โรมัน ริเกลเม่ , มาราโดน่า ,  ซิโก้ , เดโก้ , ไมเคิ่ล เลาดรู๊ป , รุท กุลลิต , โยฮัน ครัฟต์ , มิชาเอล บัลลัค , ซีดาน , เจอร์ราร์ด ,  สโคลส์ , ชไนเดอร์ ฯลฯ กองกลางตัวรับ เป็นตำแหน่งที่อยู่ข้างหน้าคู่เซนเตอร์แบ๊ค มีหน้าที่ตัดเกมคู่ต่อสู้ก่อนถึงเซนเตอร์แบ๊ค ในบาง ครั้งยังต้องไปช่วย แบ๊คขวา,แบ๊คซ้าย สกัดบอลและยังต้องหาจังหวะเติมไปยิงแถว 2 ด้วย  ดังนั้นควรมีความอึดและความขยันมากๆ ผู้เล่นในตำแหน่งกองกลางตัวรับที่เด่นๆ ได้แก่ ซาบี อลอนโซ่, เกนนาโร่ กัสตูโซ่, รอย คีน,  ปาทริค วิเอร่า, อังเดร เปียโร่ ฯลฯ ปีกขวา ปีกขวา (Right Wing) มีหน้าที่ในการสนับสนุนเกมบุกของทีม โดยจะเริ่มต้นเกมบุกจากทาง ริมเส้นด้านขวาของสนาม และจะลำเลียงบอลไปและเปิดเข้ากลาง ไปให้กับกองหน้า สามารถ เล่นได้ทั้งตำแหน่งกองกลางริมเส้น (Side Midfield) หรือจะเป็น กองหน้าริมเส้น  (Wing Forward) ก็ได้ โดยปกติ ผู้เล่นตำแหน่ง ปีกขวา จะเป็นคนที่ถนัดขวา ในบางกรณี  อย่างเช่น แผนการเล่น 3 - 5 - 2 ปีกทั้งสองข้าง ทั้งซ้ายและขวา จะต้องลงมาช่วยแนวรับ  กลายเป็นทั้ง ปีกตัวบุก และปีกตัวรับ (Wing Back) ไปในตัวเดียวกัน ผู้เล่นในตำแหน่ง ปีกขวาที่มีชื่อเสียงได้แก่ หลุยส์ ฟิโก้ , เดวิด เบ็คแฮม , คริสเตียโน โรนัลโด้  ปีกซ้าย ปีกซ้าย (Left Wing) มีหน้าที่ในการสนับสนุนเกมบุกของทีม โดยจะเริ่มต้นเกมบุกจากทาง ริมเส้นด้านซ้ายของสนาม และจะลำเลียงบอลไปและเปิดเข้ากลาง ไปให้กับกองหน้า สามารถ เล่นได้ทั้งตำแหน่งกองกลางริมเส้น (Side Midfield) หรือจะเป็น กองหน้าริมเส้น (Wing  Forward) ก็ได้ โดยปกติ ผู้เล่นตำแหน่ง ปีกซ้าย จะเป็นคนที่ถนัดซ้าย ในบางกรณี อย่างเช่น  แผนการเล่น 3 - 5 - 2 ปีกทั้งสองข้าง ทั้งซ้ายและขวา จะต้องลงมาช่วยแนวรับ กลายเป็นทั้ง  ปีกตัวบุก และปีกตัวรับ (Wing Back) ไปในตัวเดียวกัน ผู้เล่นในตำแหน่ง ปีกซ้ายที่มีชื่อเสียงได้แก่ คริส วอดเดิ้ล (อดีตปีกซ้ายทีมชาติอังกฤษ ) ไรอั้น กิ๊กส์ อาร์เยน ร็อบเบน กองหน้าตัวเป้ามักเป็นศูนย์หน้าประเภทรอจังหวะ มักยืนในตำแหน่งใกล้ปากประตู มีหน้าที่พักบอล เก็บบอล หรือ เข้าทำประตูเอง เช่น อลัน เชียเรอร์, ดีดีเย ดร็อกบา,โรบิน ฟาน เพอร์ซี,เฟร์นานโด ตอร์เรส เป็นต้น   กองหน้าตัวต่ำหรือหน้าต่ำ มักเป็นตัวเชื่อม ระหว่ากองกลางกับกองหน้า หน้าที่หลักคือ สร้างจังหวะ การทำประตู และหาจังหวะยิงประตูระยะไกล  เช่น เดนนิส เบิร์กแคมป์, กาก้า เป็นต้น กองหน้าตัวริมเส้น หรือปีก มีหน้าที่สร้างเกมรุกจากริมเส้นข้างสนามด้านซ้ายหรือด้านขวา ในฟุตบอล สมัยใหม่นิยมให้ปีกเลี้ยงบอลตัดเข้ากลางสนามเพื่อหาโอกาสในการทำ ประตู  เช่น คริสเตียโน โรนัลโด, ลิโอเนล เมสซี, ฟลอรองต์ มาลูดา เป็นต้น